قصد تمییزقصد تمییز به التفات به عنوان مامورٌ به برای تمییز دو عمل مشابه اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفتمییز، در لغت به معنای جدا کردن و مشخص نمودن، و در اصطلاح، به معنای ادای عبادت با التفات به عنوان مامورٌبه است. قصد تمییز، عبارت است از قصد جدا کردن دو عمل مشابه از نظر هیئت و شکل، از راه توجه به عنوان آنها هنگام امتثال؛ برای مثال، نماز ظهر و عصر از هر نظر مشابه هم می‌باشد؛ یعنی هر دو واجب و چهار رکعتی است و قصد تمییز، در این جا یعنی به جاآوردن چهار رکعت نماز واجب، به قصد ظهر فقط یا به قصد عصر فقط. ۲ - جایگاه بحثقصد تمییز، در جایی شرط است که واجب از عناوین قصدی باشد؛ یعنی انطباق عنوان واجب بر معنون آن، بر قصد عنوان مامورٌبه متوقف باشد، از آن رو که صورت عمل در خارج، بین این عنوان مامورٌبه و عناوین دیگر مشترک است؛ یعنی عنوان بر یکی از آن دو، به تنهایی صدق نمی‌کند، مگر با آوردن قصد مامورٌبه یا قصد تعیین. [۱]
نهایة الاصول، بروجردی، حسین، ص۴۳۰.
[۲]
کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص (۹۸-۹۷).
[۳]
دررالفوائد، حایری، عبد الکریم، ج۱، ص۲۷۵.
[۶]
بدایة الوصول لکنه علم الاصول، واعظی، شمس الدین، ج۲، ص۲۸۸.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۳۵، برگرفته از مقاله «قصد تمییز». |